Από το ΤΕΤΡΑΔΙΟΝ ΣΚΕΨΕΩΝ του ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ :

“Ιανουάριος του 1940.

Υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι η προσέγγιση της Ρωσίας προς την Γερμανία εσύγχισε την κοινή γνώμη της Αμερικής, γιατί πριν εκεί κυρίαρχη το ιδανικόν της δημοκρατίας και με την προσέγγιση αυτή το ιδανικόν το δημοκρατικό δεν μπορούσε να σταθεί. Δεν μου φαίνονται σωστά αυτά.

Aς εξετάσουμε καλά-καλά τι θα πει Δημοκρατία στην Αμερική και εις τας Δυτικάς Δυνάμεις, βρίσκουμε ότι πρόκειται περί του Φιλελευθερισμού, δηλαδή του Κοινοβουλευτικού Λιμπεριαλισμού. Γιατί αλλοιώς τι εννοούμε ως Δημοκρατία; Αλλοιώς Δημοκρατία είναι και η Γερμανία και η Ρωσία και η Ιταλία ακόμα. Αυτή λοιπόν η Δημοκρατία – ή Democracy – είναι το παιδί του Καπιταλισμού. Είναι όργανο με το οποίο ο Καπιταλισμός κυριαρχεί πάνω στην λαϊκή μάζα. Είναι όργανο με το οποίο κατορθώνει ο Καπιταλισμός να παριστάνει τη θέλησή του ως λαϊκή βούληση.

Αυτό το είδος της Δημοκρατίας χρειάζεται εκλογές καθολικής μυστικής ψηφοφορίας, άρα οργανωμένα κόμματα και συνεπώς μεγάλα κεφάλαια. Χρειάζονται για τον ίδιο λόγο εφημερίδες, άρα μεγάλα κεφάλαια. Χρειάζεται εκλογική οργάνωση κάθε φορά και εκλογικούς αγώνες, άρα χρήματα. Και τόσα άλλα που απαιτούν κεφάλαια. Επομένως μόνον οι κάτοχοι του μεγάλου κεφαλαίου ή τα όργανά τους μπορούν να κάνουν τέτοιους αγώνες. Άνθρωποι ή και ομάδες ανθρώπων χωρίς κεφάλαια όσο μεγάλα και αν είναι τα ιδανικά που υπερασπίζονται, είναι προωρισμένοι να χάσουν. Όταν δε έχει κανείς τις εφημερίδες τότε μορφώνει και την Κοινή Γνώμη όπως θέλει. Και ακόμα υπερασπίζεται πράγματα που γυμνά θα τα απεστρέφετο ο λαός τα σκεπάζει με τέτοιο δημοσιογραφικό μανδύα ώστε τα καταπίνει ο λαός. Ή και εάν δεν τα καταπίνει, βάζει να γράφουν τις εφημερίδες ότι τα κατάπιε. Και τότε ο καθένας πιστεύει ότι οι όλοι άλλοι τα κατάπιαν. Και υποτάσσεται και αυτός.

Λοιπόν η Δημοκρατία είναι το μονογενές και γνήσιον τέκνον του Καπιταλισμού, και το όργανό του που επιβάλει τη θέλησή του κάνοντας τηνε να φαίνεται ως λαϊκή θέληση.
Από την άλλη πλευρά ο Καπιταλισμός, για να συσσωρεύσει κεφάλαια στα χέρια που τον εκπροσωπούν και να κάμει όλον τον κόσμο σκλάβους του – μα σκλάβους που θα νομίζουν πως είναι ελεύθεροι – έχει ανάγκη της ελευθερίας της οικονομίας και του περιορισμού του Κράτους από κάθε επέμβαση στην οικονομία της Κοινωνίας. Και αν πάλι που και που χρειάζεται καμία επεμβασούλα, πάλι πρέπει η μηχανή του κράτους να βρίσκεται στα χέρια του ώστε η επέμβαση να είναι όσον δυνατόν μικρότερη, να είναι πάντα προς όφελός του.

Κράτη που επικρατεί η διευθυνομένη οικονομία όσον και αν είναι δημοκρατικά – και εννοούμε αυτά που αποσκοπούν στο πραγματικό γενικό συμφέρον του λαού – δεν συμφέρουν στον Καπιταλισμό. Γιατί μέσα σε τέτοια κράτη δεν είναι δυνατή η εκμετάλλευση του συνόλου του Λαού από τους εκπροσώπους του Καπιταλισμού. Ακόμα δε περισσότερο όταν τα κράτη αυτά είναι ολοκληρωτικά. Γιατί εκεί μέσα ούτε καν τον Τύπο μπορεί να έχει ο Καπιταλισμός στα χέρια του, ούτε την Κοινή Γνώμη να διευθύνει κατά τα συμφέροντά του, ούτε με κομματικές μανούβρες να αναποδογυρίζει ότι δεν τον συμφέρει, ούτε με εκλογές να γίνεται κύριος της Κρατικής Μηχανής.”